“ผู้คนก็เป็นแบบนี้ พอเห็นนักเตะแอฟริกันผลงานดีเข้าหน่อย พวกเขาก็หาเรื่องดูถูกทำให้คนๆนั้นตกต่ำจนได้.. ผม แชนเซล เอ็มเบ็มบา เกิดวันที่ 4 สิงหาคม ปี 1994 โอเคนะ ได้โปรดรับรู้เอาไว้ด้วย”
ประโยคดังกล่าวเกิดขึ้นหลังจากเหตุการณ์ที่มีข่าวว่า นักเตะทีมชาติดีอาร์ คองโก ผู้เล่นของ เอฟซี ปอร์โต้ ทีมดังในประเทศโกงอายุ หลังมีการค้นพบเอกสารที่แจ้งวันเกิดที่แตกต่างกันถึง 4 วัน และมีการโกงอายุไปทั้งหมดรวม 6 ปี
นี่คือปัญหาสุดคลาสสิกสำหรับเหล่านักเตะแอฟริกัน ทำไมพวกเขาจึงมีข่าวลือแบบนี้บ่อยนัก? และจริงๆแล้ว แชนเซล เอ็มเบ็มบา อายุเท่าไหร่กันแน่?
บุรุษผู้มีวันเกิด 4 วัน
หากคุณเป็นคนที่ดูฟุตบอลมานานพอสมควร คุณน่าจะได้รู้จักชื่อของ แชนเซล เอ็มเบ็มบา อยู่บ้าง เพราะเดิมทีเขาเคยลงเล่นในระดับพรีเมียร์ลีกกับทีมอย่าง นิวคาสเซิล เมื่อปี 2015-2018
ตัวของ แชนเซล เอ็มเบ็มบา นั้นเป็นนักเตะตำแหน่งวิงแบ็ก สไตล์แอฟริกันขนานแท้ ตัวใหญ่ แข็งแรง เข้าปะทะหนัก และมีความเร็ววิ่งขึ้นวิ่งลงได้ทั้งวัน เพียงแต่ช่วงที่เล่นในพรีเมียร์ลีกเขาอาจจะไม่ได้ประสบความสำเร็จมากมายนัก เพราะ ณ เวลานั้นเขายังเป็นพ่อหนุ่มวัย 20 ปีที่ขาดประสบการณ์ในเกมระดับสูง และยังคงมีปัญหาเรื่องของการปรับตัวและความเข้าใจเกมฟุตบอลอังกฤษ
ของแบบนี้มันพัฒนากันได้ สำหรับนักเตะที่อายุยังน้อย ประสบการณ์และความเข้าใจเกมสามารถเพิ่มเติมได้ด้วยโอกาสการลงสนามที่มากพอ เพียงแต่ว่าสำหรับ เอ็มเบ็มบา มันไม่เป็นเช่นนั้น
หากอิงตามสถิติการลงเล่นตั้งแต่ปี 2013 หรือเทียบเท่ากับตอนที่เขาอายุ 18 ปีจนถึงปัจจุบัน เขาผ่านเกมมามากกว่า 200 นัดแล้ว แต่พัฒนาการของเขาก็ไม่ชัดเจนพอจะพูดว่าดีได้เต็มปาก สิ่งเหล่านี้มันดันไปสัมพันธ์กับสมัยที่เขาเริ่มเล่นฟุตบอลในยุโรปเป็นครั้งแรกกับสโมสรอันเดอร์เลชท์ ในเบลเยียม เมื่อปี 2013 เพราะตอนนั้นเขามีปัญหาเรื่องเอกสารยืนยันตัวตนที่ไม่สามารถระบุอายุที่แน่นอนได้
ย้อนกลับไปในวันที่ เอ็มเบ็มบา ย้ายจากสโมสรท้องถิ่นใน ดีอาร์ คองโก ประเทศบ้านเกิดของเขาอย่าง มาอยู่กับทีมระดับเยาวชนของอันเดอร์เลชท์ สำนักข่าวดังอย่าง เคยเล่นข่าวว่า ตามที่มีการค้นเอกสารส่วนตัวของ เอ็มเบ็มบา นักเตะที่บอกว่าตัวเองอายุ 17 ปี มีความคลุมเครือเป็นอย่างมากสำหรับอายุที่แท้จริงของเขา เพราะยิ่งมีการค้นเอกสารก็พบว่าเขาระบุวันเกิดของตัวเองไม่ซ้ำกันถึง 4 ครั้ง
สิ่งเหล่านี้หมายความว่าเอกสารแต่ละฉบับที่ เอ็มเบ็มบา เซ็นรับรองว่าเป็นเอกสารจริง มีวันเกิดและปีเกิดที่ไม่ตรงกัน โดยปีที่เขาระบุผิดคือ 1988, 1990, 1991 และ 1994
สิ่งที่ เอ็มเบ็มบา พยายามพิสูจน์เพื่อลบข้อสันนิษฐานว่าเขาโกงอายุคือ การตรวจมวลกระดูก ซึ่งเป็นนวัตกรรมทางการแพทย์ เพื่อวิเคราะห์จากค่ามวลร่างกายต่างๆ และหาคำตอบว่าคนที่เขารับการตรวจนี้มีอายุเท่าไหร่กันแน่
ซึ่งตอนปี 2013 ที่เขาเซ็นสัญญาเป็นนักเตะอาชีพกับอันเดอร์เลชท์ มวลกระดูกของ เอ็มเบ็มบา ผ่านฉลุย และจากนั้นเรื่องราวการโกงอายุของเขาก็เงียบไปสักพัก จนกระทั่งอีก 2 ปีต่อมา ข่าวการโกงอายุของ เอ็มเบ็มบา กลับมาถูกพูดถึงอีกครั้งในวันที่ นิวคาสเซิล ต้องการนักเตะชาวดีอาร์ คองโก รายนี้ไปร่วมทีม
ทำไมวันเกิดของเขาถึงเยอะขนาดนั้น?
แม้จะรอดไปแล้ว 1 ครั้งสมัยเทิร์นโปรกับอันเดอร์เลชท์ แต่กับนิวคาสเซิลมันดูจะเป็นเรื่องเป็นราวกว่าพอสมควร เพราะตอนนี้มันคือทีมที่ดังกว่าและจะได้ลงเล่นในลีกที่ใหญ่ขึ้น ยิ่งประกอบกับสื่ออังกฤษที่เป็นพวกชอบขี้แซะขี้แซวและขี้สงสัย มันเลยทำให้เรื่องราวข่าวโกงอายุของ เอ็มเบ็มบา กลับมาถูกพูดถึงอีกครั้ง
ช่วงเวลาดังกล่าวเกิดขึ้นในปี 2015 ด้วยความซนของสื่ออังกฤษ พวกเขาอ้างว่าได้รับข่าวคราวจากชายนิรนามที่ทำงานอยู่ในสหพันธ์ฟุตบอลดีอาร์ คองโก ว่าแท้จริงแล้ว เอ็มเบ็มบา เปลี่ยนวันเดือนปีเกิดของเขาจากที่เกิดในปี 1988 กลายเป็นปี 1991
แต่ที่โป๊ะยิ่งกว่านั้นคือ เอ็มเบ็มบา เซ็นสัญญากับ นิวคาสเซิล ด้วยการยืนยันตัวเองว่าเขาเกิดในปี 1994 หากข่าวลือดังกล่าวเป็นเรื่องจริง ก็เรียกได้ว่าเขาลดอายุตัวเองลงไปอีก 3 ปีจากตอนที่เล่นให้กับอันเดอร์เลชท์เลยทีเดียว
ความสงสัยนี้ทำให้สื่ออย่าง ถึงกับต้องตามสัมภาษณ์ เอ็มเบ็มบา จนกระทั่งเจ้าตัวต้องเข้ารับการตรวจมวลกระดูกอีกครั้ง ซึ่งหนนี้ก็เหมือนเดิม เขาผ่านฉลุย.. อย่างไรก็ตาม นั่นแค่ในเอกสาร เพราะหลายคนก็ยังเชื่ออยู่ว่า “ยังไงก็โกงอายุ” เพราะปัญหานี้มักเกิดขึ้นกับนักเตะแอฟริกันพันธุ์แท้ (เกิดและโตในทวีปแอฟริกา) หลายๆคน เรียกว่าเป็นภาพจำของแฟนบอลส่วนใหญ่ที่มีต่อนักเตะแอฟริกันก็คงไม่ผิดนัก ซึ่งเรื่องนี้ เอ็มเบ็มบา ก็ฉุนกับการพยายามดิสเครดิตเขาไม่น้อย
“ผมไปตรวจกระดูกและมวลร่างกายแล้ว และก็อย่างที่หลายคนรู้ว่าผลลัพธ์มันก็บอกว่าผมอายุเท่าไหร่” เอ็มเบ็มบา กล่าวเมื่อปี 2015
“ผมแค่อยากออกไปเล่นฟุตบอล ไม่มีข้อมูลไหนผิดหรือขี้โกงแน่นอน หลายคนพูดเยอะเหลือเกินเรื่องวันและปีเกิดของผม แต่ผมว่าผมพิสูจน์ตัวเองจนใสสะอาดแล้วนะ ใครก็ตามที่รู้จัก แชนเซล เอ็มเบ็มบา พวกเขาจะรู้แน่ว่าผมคือคนที่เกิดในปี 1994 นี่แหละใจความของเรื่องทั้งหมด เข้าใจป่ะ?”
โอเคล่ะ เขาพิสูจน์ตัวเองแล้วด้วยผลพิสูจน์ทางการแพทย์ แต่ก็ต้องไม่ลืมว่า คริสเตียโน่ โรนัลโด้ เคยตรวจมวลร่างกายและกระดูกก่อนจะได้ผลลัพธ์ออกมาว่าเขาอายุ 25 ปี ทั้งๆที่จริงๆเขาอายุ 35 ปีแล้ว.. ที่กล่าวมาไม่ได้ตั้งใจจะจับผิดและยุแยง แต่การตรวจสอบมันน่าจะเป็นเรื่องของการยืนยันความแข็งแกร่งของร่างกายมากกว่าการมาจับโกหกใคร
เอ็มเบ็มบา เล่นให้ นิวคาสเซิล ไป 3 ฤดูกาล ก่อนจะย้ายไป เอฟซี ปอร์โต้ ในปี 2018 และอยู่เป็นตัวหลักของทีมจนกระทั่งมาถึงฤดูกาล 2021-22 นี้ ซึ่งเป็นช่วงเวลาเดียวกับที่สัญญาของเขาเหลืออีก 6 เดือน
เอ็มเบ็มบา เป็นตัวหลักของ ปอร์โต้ พาทีมคว้าแชมป์ 3 รายการจาก 3 ซีซั่น ลงเล่นมากกว่า 120 เกม และอายุ 27 ปี.. หากพิจารณาจากทั้งหมดที่กล่าวมา เขาควรจะเป็นนักเตะที่ ปอร์โต้ ควรเสนอสัญญาให้อย่างไว เพราะนอกจากจะเป็นตัวหลักประสบการณ์สูงแล้ว อายุการใช้งานยังเหลืออีกไม่น้อยกว่า 5 ปี.. ดูยังไงก็คุ้ม
เพียงแต่ว่าผลลัพธ์กลับออกมาตรงกันข้าม ปอร์โต้ ไม่ยื่นสัญญาฉบับใหม่ให้กับเขา ไม่ใช่เหตุผลจากข้อเรียกร้องค่าเหนื่อยที่สูงไป แต่เป็นเพราะสโมสรไม่แน่ใจว่าเขาเกิดปีไหนกันแน่ จากเรื่องที่ข้อมูลปีเกิดที่ไม่ตรงกันถึง 4 ครั้ง และถ้าข้อมูลที่บอกว่าเขาเกิดในปี 1988 เป็นเรื่องจริง เอ็มเบ็มบา จะอายุ 33 ปี และการต่อสัญญา 4-5 ปี สำหรับนักเตะวัยนี้ ถือเป็นทางเลือกที่ไม่ฉลาดเท่าไหร่นัก ความสงสัยทั้งหมดนี้ทำให้มีข่าวว่าที่สุดแล้ว ปอร์โต้ บอกว่าหลังจากจบซีซั่นนี้ เอ็มเบ็มบา จะเป็นอิสระ สามารถย้ายทีมได้ฟรีตามที่ใจของเขาต้องการ
ทั้งๆที่ตรวจมวลกระดูกก็แล้ว ทำไม ปอร์โต้ ยังคงสงสัยในเรื่องอายุของเขาอีก?.. เหตุผลต้องย้อนกลับไปในช่วงที่เขากำลังจะเซ็นสัญญากับ นิวคาสเซิล ที่เขาบอกว่าตัวเองเกิดปี 1994 ทั้งๆที่สมัยที่เขาอยู่กับ อันเดอร์เลชต์ ก็เคยบอกเองว่าเขาเกิดในปี 1990 ทีนี้ไม่ใช่แค่เรื่องเอกสารแล้ว แม้กระทั่งคำพูดจากปากเจ้าตัวก็ยังไม่ตรงกัน นั่นคือสาเหตุที่ทำไม ปอร์โต้ จึงไม่กล้ายื่นสัญญาให้กับนักเตะตัวหลักของทีม หรือแม้กระทั่งทีมที่เคยเลียบๆเคียงๆตามจีบอย่าง เอซี มิลาน ก็พร้อมจะถอยเหมือนกันเมื่อเรื่องนี้เป็นข่าวใหญ่
จนถึงตอนนี้อายุของ เอ็มเบ็มบา ก็ยังเป็นปริศนา แต่ที่แน่ชัดคือมันทำให้ ปอร์โต้ ไม่อยากต่อสัญญากับเขาแล้ว.. เรื่องนี้น่าเห็นใจ เพราะถ้าหาก เอ็มเบ็มบา เกิดในปี 1994 จริง เท่ากับว่าทุกคนใจร้ายและมองเขาในแง่ลบเกินไป
แต่หากเราจะย้อนกลับไปยังต้นตอของปัญหา เราคงต้องมาวิเคราะห์กันว่าทำไมเรื่องการโกงอายุมักจะเป็นปัญหาของนักเตะแอฟริกันบ่อยๆกันแน่?
แอฟริกากับการโกงอายุ
ทำไมนักเตะแอฟริกันมักมีปัญหากับการโกงอายุ? เรื่องนี้เราแทบไม่ต้องวิเคราะห์เองเลยด้วยซ้ำ เพราะหลายคนก็สงสัยเหมือนกัน จนกระทั่งสื่ออย่าง เคยวิเคราะห์และเขียนบทความเกี่ยวกับเรื่องนี้มาแล้ว
“ฝันสูงสุดของนักเตะแอฟริกันคือการได้ไปเล่นในยุโรป แต่ในขณะเดียวกันมันก็เป็นเรื่องยากมากที่จะเดินไปถึงตรงนั้นได้ นักเตะบางคนใช้เวลาเล่นในแอฟริกานานเกินไปจนอายุเกินวัยที่ทีมจากยุโรปจะมองหา ดังนั้น พวกเขาจึงต้องยอมจ่ายใต้โต๊ะเพื่อโกงเอกสารเรื่องอายุบ้าง และบางคนก็โกงมากกว่า 10 ปีเลยด้วยซ้ำ” โอลูวาชิน่า โอเคเลยี่ นักข่าวสายฟุตบอลแอฟริกันของ ว่าไว้
เหตุผลยังไม่หมดแค่นั้น เขายังกล่าวอีกว่าฟุตบอลในทวีปแอฟริกามีเรื่องการทุจริตหลุดออกมาอยู่บ่อยๆ จากการที่ผู้ใหญ่ของสมาคมฟุตบอลประเทศต่างๆหลายคนที่เข้ามาหาผลประโยชน์ และการรักษาเก้าอี้ผู้บริหารของพวกเขาไว้คือการคว้าแชมป์รายการใดรายการหนึ่งให้ได้ เพื่อพิสูจน์ว่าในยุคของเขาทีมชาติดังกล่าวประสบความสำเร็จ
ดังนั้น การโกงอายุจึงเป็นเรื่องง่ายเพราะเป็นการรู้กันทุกๆฝ่าย พวกเขาจะเน้นไปที่บอลเด็ก หรือรุ่นยู-17, 19, 20 และ 21 หรือแม้กระทั่ง ยู-23 สำหรับฟุตบอลในรายการโอลิมปิก เพราะบอลเด็กนั้นเมื่อโกงอายุแล้วจะมีโอกาสเป็นแชมป์มากกว่านั่นเอง ในขณะที่ประเทศจากทวีปอื่นๆหรือในทวีปแอฟริกาก็ตามที่เล่นตามกฎ โดยส่งนักเตะตามอายุที่กำหนดลงแข่ง แต่มีอีกทีมหนึ่งส่งนักเตะที่โกงอายุไปถึง 10 ปีลงเล่น มันก็จะกลายเป็นการแข่งขันที่คนอายุ 29 ปีมาเจอกับเด็กอายุ 17 ปี.. พูดง่ายๆคือ การโกงอายุในรุ่นเยาวชนนั้นสามารถใช้คำว่า “ตบเด็ก” ได้อย่างเต็มปากนั่นเอง
“แรงกดดันมีมากในฟุตบอลแอฟริกาโดยเฉพาะรุ่นยู-17 และ ยู-20 โค้ชบางคนถึงกับโดนใบสั่งให้เอาผู้เล่นโกงอายุลงสนามเลยด้วยซ้ำไป” นักข่าวของ BBC ยืนยันเรื่องนี้ด้วยตัวเอง
ขณะที่ตัวนักเตะเองก็เต็มใจเรื่องการโกงอายุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรายการระดับโลกไม่ว่าจะรุ่นเยาวชนยูต่างๆตามที่ได้กล่าวไป รวมถึงในการแข่งขันโอลิมปิก เพราะนี่คือรายการที่มีคนดูพร้อมกันทั้งโลก และนั่นหมายถึงการมีแมวมองรอชมฟอร์มของพวกเขาอยู่ด้วย.. นี่คือเส้นทางลัดทีเปิดประตูสู่ยุโรปได้ง่ายที่สุด หากพวกเขาไม่โกงอายุพวกเขาอาจจะต้องเล่นในลีกบ้านเกิดเป็นสิบๆปีจนกระทั่งไม่มีใครสนใจ การโกงอายุคือสิ่งที่ผิดกฎหมาย แต่ถ้าไม่มีใครจับได้ล่ะจะเป็นอย่างไร?
คำตอบง่ายๆคือ เมื่อพิสูจน์อายุที่แท้จริงไม่ได้ก็ต้องยกผลประโยชน์ให้จำเลยไปโดยปริยาย หากพวกเขาดูแลร่างกายให้ดี ใช้ความแข็งแรง แล้วไปพัฒนาตัวเองด้านทักษะ นั่นก็อาจทำให้พวกเขาได้เดินทางออกจากลีกแอฟริกาที่ค่าจ้างแสนถูกเดินทางมาโกยเงินในยุโรป หรือแม้กระทั่งในเอเชียได้สบายๆหลายปี นั่นคือเหตุผลที่นักเตะหลายคนพร้อมเสี่ยงกับการโกงเอกสารเรื่องอายุดังที่กล่าวไป
ร่ายมาถึงตรงนี้เราไม่ได้ตัดสินว่าชาวแอฟริกัน หรือ แชนเซล เอ็มเบ็มบา โกงอายุแต่อย่างใด เพียงแต่หลักฐานเก่าๆ และวีรกรรมต่างๆ ทำให้นักเตะแอฟริกันดูมีประวัติและชวนให้สงสัยกับเรื่องเหล่านี้เท่านั้น
สำหรับ เอ็มเบ็มบา ทางเดียวที่เขาจะพิสูจน์ได้จริงๆคือการไม่ต้องสนใจข่าวลือทั้งหมด เล่นให้ดี รักษาร่างกายให้แข็งแรง ทำตัวให้มีประโยชน์กับทีม และมีทัศนคติที่ดีในการเล่นฟุตบอล เพราะทั้งหมดนี้คือคุณสมบัติของนักฟุตบอลที่ทีมต่างๆต้องการตัว ส่วนเรื่องอายุนั้นเป็นเพียงตัวเลข
ตราบใดที่เขายังเป็นคนสำคัญของทีมได้ ไม่มีใครสนหรอกว่าแท้จริงแล้วเขาอายุเท่าไหร่ จนกว่ามีวิธีที่จะพิสูจน์เรื่องดังกล่าวให้หายสงสัยอย่างแท้จริง